Schoolmeesters in de Meierij van 's-Hertogenbosch 1648-1795

Het bestand 'Schoolmeesters in de Meierij van ’s-Hertogenbosch 1648-1795' bevat alle schoolmeesters met een officiële aanstelling door de Raad van State of Nassause Domeinraad in de aangegeven periode.  Het bestand is gebaseerd op de indrukwekkende studie van H. Th.M.Roosenboom De dorpsschool in de Meierij van ’s-Hertogenbosch van 1648 tot 1795 Tilburg 1997. Tevens op het werk van Kooistra-Kruyf & Smit 'Schoolmeesters in de Generaliteitslanden' Genealogisch Tijdschrift voor Oost Brabant 1990 (4) 3: 193-196 en Leget-Kuylen & Leget in een artikel met dezelfde naam in hetzelfde tijdschrift (1989 (4) 3: 129-134. Ook is gebruik gemaakt van wijlen de heer A F N van Asten gemaakte Bronbewerking van de Schepenprotokollen Heeze-Leende [afgekort als "vA"], die hij welwillend ter beschikking stelde. 

Hoewel overwegend protestantse schoolmeesters werkzaam waren, zijn ook katholieke schoolmeesters opgenomen voorzover deze een officiële aanstelling hadden. Begin- en eindpunt worden gevormd door de aangegeven regio en periode, maar ook andere schoolmeesters zijn opgenomen. Hetzelfde geldt voor de betrokken dorpen; in sommige gevallen (verwantschap) zijn ook aanstellingen van buiten de Meierij meegenomen, vooral uit het grensgebied met Gelderland, Utrecht en Holland.

Het bestand vormt deel van een lopend onderzoek naar verwantschappelijke relaties onder schoolmeestersgeslachten in de Meierij. Een eerste publicatie verscheen in 1999 onder de titel 'Meesterlijke verwantschap'  Brabants Heem 1999 (51) 3: 88-99 . Doordat het bestand in de loop der jaren op verschillende computers en onder verschillende programma's  werd bewerkt, doen zich 'vertaalproblemen' voor, waarvoor ik me excuseer. Lees voor 'Doopnaam Chr.' daarom: 'Doop'. De mate van verwantschappelijke clustering is hoog: het dominante cluster (Box-Fabri) omvat 58% van de betrokkenen.

Gegevens worden overgenomen uit genoemde bronnen en bewerkte verwantschaps-verbanden. Prioriteit lag oorspronkelijk bij Brabantse geslachten, zoals Box, Bijnen, Danckers, Deckers, Fabri, Roessingh, Wijnands en Zijnen. 'Immigranten' geslachten zoals Bell, Ente, Feylingius volgden. Tenslotte wordt gepoogd mogelijke verbanden te leggen met overige [schoolmeesters]geslachten [zoals in Zeeland] en aldus inzicht te verkrijgen in de verwantschapsnetwerken die deze kleine protestantse gemeenschap verbonden en een verbinding vormden met de rest van de Republiek. 

In 2023 is meer dan de helft van de schoolmeesters genealogisch ‘geduid’, dwz. ouders [met nadruk op voorouders in Noord-Brabant], partners [met nadruk op voorouders in Noord-Brabant] en kinderen [tot in de 2e generatie] zijn vastgesteld. Hierbij hebben de bestanden of zoekmachines van BHIC, De Nederlandsche Leeuw, FamilySearch, Google, GOTB, OpenArchieven, RHCe, SALHA en WWW een belangrijke rol gespeeld. Ook schoolmeesters en meesteressen zijn opgenomen die te Den Bosch stonden. Het totaal omvat rond 9500 personen uit rond 3700 families in 2800 bronnen. 

Het bestand is in voortdurende ontwikkeling, mede aan de hand van opmerkingen van collega onderzoekers. Opmerkingen en suggesties zijn dus van harte welkom!

Louk Box
Leiden 8-4- 2023